5 нче сыйныф.

Т/с	Тема	Сәг. саны	Махсус белем һәм күнекмәләр	Контроль төре	Дәрес тибы	Үткәрү вакыты		Искәрмә
						План	Факт
1	Халык авыз иҗаты. Әкиятләр	1	Фольклор турында төшенчә. Аның жанрлары. Әкиятләр. Алардагы фантастик, тылсымлы сюжетлар.	Таблица буенча әкиятләр табып килергә	Яңа белемнәр бирү
2	“Таңбатыр” әкияте	1	“Таңбатыр” әкияте. Аны уку, текстка якын итеп балалардан сөйләтү. Кабатлатканда , детальләргә игътибар итү. Әкият героеның сыйфатлары.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
3	“Таңбатыр” әкияте. I бүлек	1	“Таңбатыр” әкияте. Аны уку, текстка якын итеп балалардан сөйләтү. Кабатлатканда , детальләргә игътибар итү. Әкият героеның сыйфатлары.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
4	“Таңбатыр” әкияте. II бүлек	1	“Таңбатыр” әкияте. Аны уку, текстка якын итеп балалардан сөйләтү. Кабатлатканда , детальләргә игътибар итү. Әкият героеның сыйфатлары.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
5	“Үги кыз” әкияте	1	“Үги кыз” әкияте. Укып чыгу, сөйләү.  Герой холкындагы гаделлек, тугрылык	Үги кызга бәяләмә язарга	Яңа белемнәр бирү
6	Герой холкындагы гаделлек, тугрылык	1	“Үги кыз” әкияте. Укып чыгу, сөйләү.  Герой холкындагы гаделлек, тугрылык	Телдән инша “Яхшылык һәм явызлык көрәше”	Яңа белемнәр бирү
7	Класстан тыш уку. “Гөлчәчәк” әкияте	1	Класстан тыш уку. “Гөлчәчәк” әкияте.	Йөгерек укуны һәм сөйләм телен үстерү	Класстан тыш уку дәресе
8	Хайваннар турында әкиятләр	1	Хайваннар турында әкиятләр. Әкиятләрдә кешегә хас сыйфатларның һәм фикер йөртүнең хайваннарга, табигать җисемнәренә үзенчәлекле төстә күчерелүе.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
9	Тапкырлыкка корылган әкиятләр	1	Тапкырлыкка корылган әкиятләрдә тормышчанлык, акыл көченең өстенлеген күрсәтү. Көнкүреш әкиятләренең тәрбияви көче.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
10	Б.с.ү. Әкият язу	1	Б.с.ү. Әкият язу	Язма сөйләм үстерү	Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе
11	Мәзәкләр	1	Мәзәкләр. Алардагы тапкырлыгы, юмор, кимчелекләрне тәнкыйтьләү, тирән мәгънә, хикмәтлелек.	Тест “Мәзәкләр”	Яңа белемнәр бирү
12	Алардагы тапкырлык, юмор, кимчелекләр, хикмәтлелек	1	Мәзәкләр. Алардагы тапкырлыгы, юмор, кимчелекләрне тәнкыйтьләү, тирән мәгънә, хикмәтлелек.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
13	Б.с.ү. Мәзәк язу	1	Б.с.ү. Мәзәк язу	Язма сөйләм үстерү	Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе
14	Дәрестән тыш уку К.Насыйри “хикәяләр”
15	Абдулла Алиш	1	Абдулла Алиш. Әкиятләре турында гомуми фикерләр, халык авыз иҗатына якынайткан яклары. А. Алиш әкиятләрендәге образлар системасы, төп мативлар, детальләр байлыгы, җанлы һәм җансыз табигатькә мәхәббәт тәрбияләү чаралары.	Тест “А.Алиш”	Яңа белемнәр бирү
16	“Сертотмас үрдәк” әкияте	1	“Сертотмас үрдәк” әкияте. , халык авыз иҗатына якынайткан яклары, образлар системасы, төп мативлар, детальләр байлыгы, җанлы һәм җансыз табигатькә мәхәббәт тәрбияләү чаралары.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
17	“Нечкәбил” әкияте	1	“Нечкәбил” әкияте. , халык авыз иҗатына якынайткан яклары, образлар системасы, төп мативлар, детальләр байлыгы, җанлы һәм җансыз табигатькә мәхәббәт тәрбияләү чаралары.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
18	“Койрыклар” әкияте	1	“Койрыклар” әкияте , халык авыз иҗатына якынайткан яклары, образлар системасы, төп мативлар, детальләр байлыгы, җанлы һәм җансыз табигатькә мәхәббәт тәрбияләү чаралары.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
19	Габдулла Тукай. “Исемдә калганнар” әсәре	1	Габдулла Тукай. “Исемдә калганнар” әсәре. Балачак хатирәләренең самимилеге, төгәллеге. Биография һәм автобиография.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
20	“Исемдә калганнар” әсәре	1	“Исемдә калганнар” әсәре. Балачак хатирәләренең самимилеге, төгәллеге.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
21	“Исемдә калганнар” әсәре	1	“Исемдә калганнар” әсәре. Балачак хатирәләренең самимилеге, төгәллеге.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
22	М. Казаковның “Үксез бала” рәсеме буенча иҗади эш	1	М. Казаковның “Үксез бала” рәсеме буенча иҗади эш.	Язма сөйләм үстерү	Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе
23	“Шүрәле” поэмасы	1	“Шүрәле” поэмасы. Авыл егетенең тапкырлыгы. Табигать күренешләренең тасвирланышы. Поэманы гүзәл иткән элемент-чаралар.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
24	“Шүрәле” поэмасы	1	“Шүрәле” поэмасының 1 нче бүлеген яттан уку. Сәнгатьле уку күнекмәләрен булдыру.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
25	“Пар ат” шигыре	1	“Пар ат” шигыре. Лирик геройның татар мәдәнияте үзәгенә омтылу. Казанга зур өметләр баглавы.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
26	Класстан тыш уку	1	Класстан тыш уку. “Таз”, “Сабыйга”.	Йөгерек укуны һәм сөйләм телен үстерү	Класстан тыш уку дәресе
27	Фатих Әмирхан. “Нәҗип” хикәясе	1	Фатих Әмирхан. “Нәҗип” хикәясе. Нәҗип кичерешләренең самимилеге, кичерешләрдәге борылышлар. Хикәя турында төшенчә.	Тест “Ф.Әмирхан иҗаты”	Яңа белемнәр бирү
28	“Нәҗип” хикәясе. 1-2 бүлекләр	1	“Нәҗип” хикәясе. 1-2 бүлекләр. Нәҗип кичерешләренең самимилеге, кичерешләрдәге борылышлар	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
29	“Нәҗип” хикәясен йомгаклау	1	“Нәҗип” хикәясен йомгаклау. Нәҗип кичерешләренең самимилеге, кичерешләрдәге борылышлар	Сораулыклар буенча эш	Йомгаклау дәресе
	Галимҗан Ибраһимов	1	Галимҗан Ибраһимовның кыскача иҗат биографиясе.	Тест “Г.Ибраһимов иҗаты”	Яңа белемнәр бирү
30	“Алмачуар” хикәясе. 1 бүлек	1	“Алмачуар” хикәясе. 1 бүлек. Авыл маоаеның табигатькә якынлыгы, атка мәхәббәте, аңа бәйле хыяллары, хыялның җимерелүе. Пейзаж турында төшенчә	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
31	“Алмачуар” хикәясе. 2 бүлек	1	“Алмачуар” хикәясе. 2 бүлек. Авыл маоаеның табигатькә якынлыгы, атка мәхәббәте, аңа бәйле хыяллары, хыялның җимерелүе.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
32	“Алмачуар” хикәясе. 3 бүлек	1	“Алмачуар” хикәясе. 3 бүлек. Авыл маоаеның табигатькә якынлыгы, атка мәхәббәте, аңа бәйле хыяллары, хыялның җимерелүе.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
33	Л. Фәттахның “Сабантуй” картинасы буенча иҗади эш	1	Л. Фәттахның “Сабантуй” картинасы буенча иҗади эш	Язма сөйләм үстерү	Бәйләнешле сөйләм үстерү
34	Һади Такташ. “Ак чәчәкләр”, “Урман” шигырьләре	1	Һади Такташ. “Ак чәчәкләр”, “Урман” шигырьләре. Табигать күренешләренең төгәл чагылдырылуы. Лирик герой турында төшенчә	Тест “Һ.Такташ иҗаты”	Яңа белемнәр бирү
35	“Караборынның дусты”	1	“Караборынның дусты”. Азатлык өчен көрәшнең гәүдәләнеше. Әйдүк һәм Караборын образлары. Күренешләрнең Караборын карашы аша тасвирлануы		Яңа белемнәр бирү
36	“Караборынның дусты”	1	“Караборынның дусты”. ”. Азатлык өчен көрәшнең гәүдәләнеше. Әйдүк һәм Караборын образлары. Күренешләрнең Караборын карашы аша тасвирлануы	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
37	БСҮ Әдәби инша “Дуслык” “Караборынның дусты” әсәре буенча	1	Сочинение. Теманы ачу, вакыйга һәм образларга бәя бирү	Язма сөйләм үстерү	Бәйләнешле сөйләм үстерү
38	Класстан тыш уку. Һ. Такташ. “Картайдым шул”, “Пи-би-би-бип”	1	Класстан тыш уку. Һ. Такташ. “Картайдым шул”, “Пи-би-би-бип”. Бәйләнешле сөйләм телен үстерү	Йөгерек укуны һәм сөйләм телен үстерү	Класстан тыш уку дәресе
39	Әмирхан Еники. “Курай” хикәясе	1	Әмирхан Еники. “Курай” хикәясе.әсәрнең халык иҗаты белән уртаклыгы. Курай һәм курайчы образы: моңның кеше күңеленә тирән тәэсире	Тест “Ә.Еники иҗаты”	Яңа белемнәр бирү
40	Курай һәм курайчы образы.	1	Курай һәм курайчы образы: моңның кеше күңеленә тирән тәэсире	Телдән инша “Моңның кеше тормышындагы роле”	Яңа белемнәр бирү
41	“Бала” әсәре.	1	“Бала” әсәре. Әсәрне укып, эчтәлеген сөйләргә өйрәнү. Үзәк вакыйганы билгеләү. Солдатның эчке дөньясын ачу үзенчәлекләре. Сәнгатьчә детальләрне табу, аларның мәгънәви көчен ачу.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
42	“Бала” әсәре.	1	“Бала” әсәре. . Әсәрне укып, эчтәлеген сөйләргә өйрәнү. Үзәк вакыйганы билгеләү. Солдатның эчке дөньясын ачу үзенчәлекләре. Сәнгатьчә детальләрне табу, аларның мәгънәви көчен ачу.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
43	Гадел Кутуй. “Сагыну” нәсере	1	Гадел Кутуй. “Сагыну” нәсере. Лирик герой кичерешләрендә Туган ил образы. Нәсер турында төшенчә	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
44	“Сагыну” нәсере буенча язма эш. “Туган якны сагыну”	1	“Сагыну” нәсереннән өзекне яттан уку. Сәнгатьле уку күнекмәләрен булдыру.	Язма сөйләмне үстерү	Бәйләнешле сөйләм үстерү
45	“Рөстәм маҗаралары” әсәре	1	“Рөстәм маҗаралары” әсәре	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
46	“Рөстәм маҗаралары” әсәре	1	“Рөстәм маҗаралары” әсәре	Рәсем ясарга	Яңа белемнәр бирү
47	Муса Җәлил иҗаты	1	Муса Җәлил иҗаты	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
48	“Ана бәйрәме”, “Кызыл ромашка” әсәрләре	1	“Ана бәйрәме”, “Кызыл ромашка” әсәрләре	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
49	“Җырларым” әсәре	1	“Җырларым” әсәрен яттан уку	Эчтәлек буенча рәсем ясарга	Яңа белемнәр бирү
50	Фатих Кәрим. “Үлем уены”.	1	Фатих Кәрим. “Үлем уены”.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
51	“Кыр казы”, “Сибәли дә сибәли” әсәрләре. “Кыр казы” шигыре	1	“Кыр казы”, “Сибәли дә сибәли” әсәрләре. “Кыр казы” шигырен яттан уку	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
52	Класстан тыш уку. С. Хәким. “Колын”, Н. Баян. “Сандугачка”	1	Класстан тыш уку. С. Хәким. “Колын”, Н. Баян. “Сандугачка”	Йөгерек укуны һәм сөйләм телен үстерү	Класстан тыш уку дәресе
53	Мостай Кәрим. “Озын-озын балачак” әсәре	1	Мостай Кәрим. “Озын-озын балачак” әсәре	Тест “М.Кәрим иҗаты”	Яңа белемнәр бирү
54	“Озын-озын балачак” әсәре	1	“Озын-озын балачак” әсәре	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
55	“Озын-озын балачак” әсәре	1	“Озын-озын балачак” әсәре	Иллюстрацияләр өстендә эш	Яңа белемнәр бирү
56	“Озын-озын балачак” әсәре		“Озын-озын балачак” әсәре	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
57	Шәүкәт Галиев	1	Шәүкәт Галиев. Балалар дөньясының конкрет вакыйгаларда, предмет-сыйфатларда чагылышы. Юмор һәм сатира турында төшенчә	Ш.Галиев иҗатына багышланган кроссворд	Яңа белемнәр бирү
58	Ш.Галиев шигырьләре. “Тамаша” шигыре өстендә эш	1	“Тамаша” шигырен яттан уку	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
59	Г. Сабитов. “Ярсулы яз” хикәясе	1	Г. Сабитов. “Ярсулы яз” хикәясе	Г.Сабитов иҗаты – тест	Яңа белемнәр бирү
60	“Ярсулы яз” хикәясе	1	“Ярсулы яз” хикәясе	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
61	“Ярсулы яз” хикәясе	1	“Ярсулы яз” хикәясе	Әсәрдә миңа ошаган урын – телдән бәяләмә	Яңа белемнәр бирү
62	Класстан тыш уку. Нәби Дәүли. “Язмышка юл”	1	Класстан тыш уку. Нәби Дәүли. “Язмышка юл”	Йөгерек укуны һәм сөйләм телен үстерү	Класстан тыш уку дәресе
63	Атилла Расих. “Хәвефле сынау” повесте	1	Атилла Расих. “Хәвефле сынау” повесте	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
64	“Хәвефле сынау” повесте	1	“Хәвефле сынау” повесте	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
65	Нәкый Исәнбәт. “Хуҗа Насретдин”	1	Нәкый Исәнбәт. “Хуҗа Насретдин”. Үзәк геройда халык авыз иҗатыннан килә торган сыйфатларның (җорлык, тапкырлык, акыл көче ярдәмендәдошманнарын җиңү) туплап бирелеше. Хуҗа Насретдин – халыкның зирәклеген һәм үлемсезлеген раслаучы образ.	Тест “Н.Исәнбәт иҗаты”	Яңа белемнәр бирү
66	Нәкый Исәнбәт. “Хуҗа Насретдин”	1	Нәкый Исәнбәт. “Хуҗа Насретдин”. Үзәк геройда халык авыз иҗатыннан килә торган сыйфатларның (җорлык, тапкырлык, акыл көче ярдәмендәдошманнарын җиңү) туплап бирелеше. Хуҗа Насретдин – халыкның зирәклеген һәм үлемсезлеген раслаучы образ.	“Ромашка уены”	Яңа белемнәр бирү
	“Хуҗа Насретдин”		Үзәк геройда халык авыз иҗатыннан килә торган сыйфатларның (җорлык, тапкырлык, акыл көче ярдәмендәдошманнарын җиңү) туплап бирелеше. Хуҗа Насретдин – халыкның зирәклеген һәм үлемсезлеген раслаучы образ.	Сораулыклар буенча эш	Яңа белемнәр бирү
68	Йомгаклау	1	Йомгаклау дәресе. Сораулар	Тест “Еллык йомгаклау”	Йомгаклау дәресе
69
70

6 нчы сыйныф
Татар әдәбиятыннан эш программасы

Атнага 2 сәгать исәбеннән (35 атна – 70 сәгать)

Әсәр өйрәнү – 50 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү – 12 сәгать

Класстан тыш уку – 6 сәгать

Программа: Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары. 5-11 нче сыйныфлар/ Ф.Хатипов, А.Әхмәдуллин. К., “Мәгариф”, 2010
Дәреслек: А.Г.Әхмәдуллин җитәкчелегендә ( Ф.Ә.Ганиева,И.Г.Гыйләҗев, Ф.Ф.Исламов). Әдәбият. Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең

6 нчы сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия. – Казан: Мәгариф, 2006

Аңлатма язуы

Эш программасы статусы

Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды, ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан расланган «Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары » (Казан, «Мәгариф», 2010 ел), 6 нчы сыйныф өчен Ф.Ә.Ганиева, И.Г.Гыйләҗев, Ф.Ф.Исламов тарафыннан эшләнгән (Казан, Мәгариф, 2006 ), ТР Мәгариф министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән дәреслеккә нигезләнеп төзелде.

Эш программасы структурасы

Татар әдәбиятының эш программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Эш программасының эчтәлеге

Татар мәктәпләрендә укучы балаларга әдәбият укытуның төп максаты һәм бурычлары

- матур әдәбият текстларын форма һәм эчтәлек берлегендә аңлап кабул итү;

- төп әдәби-тарихи мәгълүматларны һәм әдәби теоретик төшенчәләрне белү;

- балаларны татар әдәбияты, халык авыз иҗаты, татар халкының җыр-музыкасы, теарты, сынлы сәнгате белән таныштыру, күренекле

язучылар һәм аларның әсәрләрен үзләштерүләренә ирешү;

- укучыларның телдән һәм язма сөйләмнәрен үстерү;

- әдәби әсәрне уку һәм анализлау;

- халык тарихын, мирасын өйрәнү аша Ватанга, халыкка, туган телгә мәхәббәт, олыларга, кечеләргә һәм, гомумән, кешегә ихтирам,

мәрхәмәтлелек, шәфкатьлелек тәрбияләү.

Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы

Әдәби әсәрләрне танып-белү буенча төп эшчәнлек. Татар әдәбиятының күренекле язучылары һәм шагыйрьләре, аларның әсәрләре турында мәгълүмат булдыру; төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне аңлап һәм иҗади уку; сәнгатьле уку; шигъри текстларны яисә чәчмә әсәрдән өзекләрне яттан өйрәнү; әсәрләрне анализлау; план төзү һәм әсәрләр турында кыскача бәяләмә (отзыв) язу; татар һәм рус әдәбиятындагы әсәрләрне чагыштырып бәяләү, үз фикерен әйтә белү.
6 нчы сыйныфны тәмамлаган татар балалары үзләштерергә тиешле белем-күнекмәләр

- өйрәнгән әдәби әсәрнең эчтәлеген белү;

- классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын истә калдыру;

- әдәби текстны кабул итү һәм анализлау, укыган буенча план төзү;

- геройларга характеристика бирү;

- әдәби әсәрдәге эпизодларны һәм геройларны чагыштыру, автор позициясен ачыклау;

- укыганга үзеңнең мөнәсәбәтеңне белдерү, әсәрне (өзекне) сәнгатьле итеп уку;

-җырлар һәм аларның төрләрен аера белү;

-хикәя,фантастик хикәяне аера белү;

-шигырь һәм поэманың үзенчәлекләрен белү;

-уңай герой,лирик герой төшенчәләрен аера белү;

-әдәби әсәрләрдән сурәтләү чараларын таба белү;

-милли орнаментларны аера белү.
Укуны бәяләү.
Укучыларның 1 минутка уку тизлеге түбәндәгечә бәяләнә:

Класслар	Икенче яртыеллыкта
	Иҗек саны	Сүз саны
V VI VII VIII-IX	130-190 140-200 150-210 160-220	70-80 75-85 80-95 90-110

Искәрмә. Эчтән уку тизлеге, кычкырып уку белән чагыштырганда, 5-7 нче классларда – 30-40 процентка, ә 8-9 нчы классларда 40-50 процентка югырырак була.

Уку барышында үтәлергә тиешле фонетик, орфоэпик, пунктуацион, грамматик таләпләрнең үтәлешенә нигезләнеп, бәяләр куелырга мөмкин.

№	Таләпләр	Билге
1. 2.	Шул сыйныфка таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст) тиз, ачык, дөрес әйтелеп, фикер аңлаешлы бирелсә, ягъни: фонетик үзенчәлекләр (хәрефләрнең укылыш үзенчәлекләре) дөрес бирелсә; татар әдәби теленең орфоэпик нормалары (сүзнең язылыш һәм әйтелеш үзенчәлекләре) сакланса; җөмләләр сөйләмнең төп структур берәмлекләренә (сүзләр – иҗекләргә, җөмлә - сүз тезмәләре һәм сүзләргә, мәгънәле кисәкләргә) дөрес бүленсә; тукталышлар (паузалар) дөрес ясалса, сүз басымы һәм логик басым дөрес укылса яисә куелса, интонацион яктан тексттагы җөмләләр дөрес тавыш белән укылса; Укытучының текст эчтәлегеннән чыгып бирелгән сорауларына төгәл җавап бирелсә;	“5”ле билгесе куела.
1. 2.	Таләп ителгән күләмдәге сүзләр (текст) тиешле тизлектә укылса, ләкин кайбер сүзләрнең әйтелешендә фонетик, орфоэпик үзенчәлекләр тиешенчә үтәлмәсә, ягъни: кайбер сүзләрне укыганда, сүзләрнең укылыш үзенчәлекләре орфоэпик нормаларга туры килмәсә; сөйләмнең структур бүленешендә кайбер хаталар булса; җөмләне укыганда, интонацион яктан 1-2 төгәлсезлек җибәрелсә; Укытучының сорауларына төгәл җавап бирелсә;	“4”ле билгесе куела.
1. 2. 3.	Уку тизлеге вакыт чикләренә сыймаса һәм уку барышында 3-4 фонетик, 2-3 орфоэпик хата җибәрелсә; Текст сөйләм берәмлекләренә тиешенчә бүленмәү сәбәпле, интонация төгәл бирелмәсә; Текстны аңлап та, сорауларга бирелгән җавапларда төгәлсезлекләр булса;	“3”ле билгесе куела.
1. 2. 3. 4.	Тиешле тизлектә уку күнекмәләре булмаса; Уку барышында үтелгән орфограммаларда төгәлсезлекләр күп кабатланса; Уку барышында җибәрелгән фонетик, орфоэпик, интонацион хаталар текст эчтәлеген аңлауга комачауласа; Текст эчтәлеге буенча бирелгән сорауларга өлешчә генә җавап алынганда.	“2”ле билгесе куела.

Телдән җавапларны бәяләү.

Телдән җавап бирү – тәкъдим ителгән теманы сөйләү формасында була.

М а т е р и а л:

1. 
   программа материалы буенча бирелгән яисә үзе сайлап алган тема;
   
2. 
   эчтән укылган текстның (нигездә, әдәби әсәрдән яисә әдәбият дәреслегеннән алынган, күрсәтелгән яисә үзе сайлап алган) эчтәлеге.
   

С ө й л ә ү г ә б и р е л ә т о р г а н в а к ы т:

X - XI классларда 7-10 минут,

IX класста 5-7 минут,

VIII класста 4-7 минут,

VII класста 3-6 минут,

VI - V класста 2-5 минут.

Әдәбият дәфтәренә таләпләр

Әдәбият дәфтәрендә һәр уку елы дәвамында түбәндәге төп язмалар була:

1. 
   планнар
   
2. 
   эчтәлекне хикәяләп язу
   
3. 
   цитаталар (күчереп язу)
   
4. 
   аңлатмалар (сүз һәм төшенчәләргә)
   
5. 
   фикер язмалары (үз фикереңне язып кую)
   
6. 
   укучы үзе иҗат иткән әдәби әсәрләр (хикәяләр, шигырьләр, мәзәкләр, сценарийлар һ.б )
   
7. 
   халык авыз иҗатыннан җирле материаллар
   
8. 
   аннотацияләр (11кл.)
   
9. 
   тезислар 98-11кл.)
   
10. 
    конспектлар (8-11 кл.)
    
11. 
    рефератлар (8-11 кл.).
    

Әдәбият дәфтәрендә бары тик программа материалын үзләштерүгә һәм аны язып бирә белергә өйрәтә торган язмалар гына булырга тиеш. Язма эшләр сочинение таләпләре белән бәяләнә.

Әдәбияттан белем дәрәҗәсен бәяләү соңгы чиктә сочинение яздыру белән кылынса да, өлгереш билгеләре чыгарган вакытта аның белән генә чикләнмичә, уку, сөйләү, телдән җавап бирү дә исәпкә алына.

Укуга карата төп таләп – сәнгатьле уку.

Уку материалы:

1. 
   Укучы үзе язган текст яки сочинение.
   
2. 
   Әдәби әсәрдән, публицистик һәм фәнни хезмәттән өзек.
   

Материалның күләме:

Һәр класс өчен билгеләнгән сочинение күләме икеләтә алына.

Материалны сайлап алу:

1. 
   Укучы үзе сайлый, үзе теләгән текстны укый.
   
2. 
   Укытучы күрсәтмә бирә.
   

Укуны әдәбият фәне буенча бәяләү өчен таләпләр:

1. 
   Уку тел (грамматика) фәне буенча уңай билге куярлык булсын.
   
2. 
   Сәнгатьле яисә логик сәнгатьле (текстның характерыннан чыгып) башкарылсын.
   
3. 
   Уку интонациясен бөтен текстка һәм аның аерым өлешләренә карата укучы аңлатып бирә белсен.
   

И с к ә р м ә. Уку интонациясен аңлатканда:

1. V – VII классларда интонациянең текст эчтәлегенә карата булган ягын аңлату җитә (ягъни объектив эчтәлектән чыгып).

2. VIII класста авторның тексттагы эчтәлеккә мөнәсәбәтен чагылдыру дәрәҗәсенә бәйләп аңлату да таләп ителә.

3. IX - XI классларда укучы, болар өстенә, текст эчтәлегенә үзенең мөнәсәбәтен, тыңлаучыларга ничек тәэсир итәргә, аларда нинди хисләр уятырга теләгәнлеген дә аңлатырга тиеш.

Соңгы ике таләптән берсенең үтәлмәве тел буенча куелган билгене – бер баллга, икесенең дә кимчелекле үтәлүе билгене ике баллга киметә. Икесе дә бөтенләй үтәлмәгән булса, әдәбияттан “2”ле куела.
Укыту-методик комплекты

1.Татар мәктәпләре өчен әдәбият программалары . Казан. «Мәгариф» нәшрияты. 2010);

2. Татар мәктәпләрендә укучы балаларга татар әдәбиятыннан гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты (Казан, 2005);

3 Ф.Ә.Ганиева, И.Г.Гыйләҗев, Ф.Ф.Исламов Татар әдәбияты. Татар урта гомуми белем бирүче мәктәпнең 6нчы сыйныфы өчен дәреслек-хрестоматия/ . Казан. Мәгариф. 2006

4. Татар әдәбиятыннан хрестоматия 5-8 Гөлчәчәк Әдһәмова /. Казан. “Яңалиф” 2003

5.Гайфуллина Ф.А.Әдәбият дәресләрендә .Казан, «Яңалиф», 2006

6. Абдрахимова Я.Х. Татар әдәбияты дәресләрендә бәйләнешле сөйләм үстерү 5-7 сыйныфлар. Казан, «Мәгариф» 2007 ел.


Мәгълумат һәм белем бирү чыганаклары

УМК	Укытучы өчен методик әдәбият	Укучылар өчен әдәбият
Программа: Татар урта мәктәпләре өчен әдәбият программалары. 5-11 нче сыйныфлар/ Ф.Хатипов, А.Әхмәдуллин. К., “Мәгариф”, 2010 Дәреслек: 6нчы сыйныф/ Ганиева Ф.Ә. Гыйләҗев И.Г. Исламов Ф.Ф. “Мәгариф” 2006.	1.Заһидуллина Д.Ф., Закирҗанов Ә.М., Т.Ш. Гыйләҗев. Татар әдәбияты. Теория. Тарих. К.: “Мәгариф” нәш-ты, 2004 2. Хатипов Ф.М. Әдәбият теориясе. К.: ТКН, 2000. 3.Хөснетдинова Л.К. Әдәбият укыту мәсьәләләре. Яр Чаллы, 2000. 4. Мифтахова М.А. Мәктәптә Хәсән Туфан иҗаты. Алабуга, 2002. 5. Абдрәхимова Я.Х. Әдәбият дәресләрендә мөстәкыйль һәм иҗади эшләр. К.: “Мәгариф” 6. Абдрәхимова Я.Х. Әдәбият дәресләрендә бәйләнешле сөйләм үстерү. К.:. Мәгариф, 2007. 7. Даутов Р.Н., Нуруллина Н.Б. Совет Татарстаны язучылары. Библиографик белешмә. К.: ТКН, 1986. 8. Татар әдәбияты тарихы. 6 том. 60-90 еллар әдәбияты. К.: “Раннур нәшрияты, 2001. 9. Заһидуллина Д.Ф., Ибраһимов М.И., Әминева В.Р. Әдәби әсәргә анализ ясау.К.: “Мәгариф” нәшрияты, 2005. 10..Гайфуллина Ф.Ә. Әдәбият дәресләрендә. К.:. “Яңалиф” н-ты, 2006. 11.Заһидуллина Д.Ф. Яңа дулкында. К.: “Мәгариф”, 2006. 12. Заһидуллина Д.Ф., Ибраһимов М.И., Әминева В.Р. Әдәби әсәр өйрәнәбез һәм анализ ясыйбыз. К.: “Мәгариф” нәшрияты, 2007. 13. «Фән һәм мәктәп», «Мәгариф».	Әдәбият белеме сүзлеге. Галиуллин Т.Н. Шигърият баскычлары. К.: “Мәгариф”, 2002. Җәләлиева М.Ш. Әдәбиятыбызның җырлы чишмәләре. К.: “Мәгариф”, 2001. Җәләлиева М.Ш. Әдәбиятта тойгы катламнары. К.: “Мәгариф”, 2005. .Заһидуллина Д.Ф. Яңа дулкында. К.: “Мәгариф”, 2006. .Программа буенча каралган язучыларның әсәрләре “ Ялкын” журналы, “Сабантуй”газетасы

следующая страница>