Рус телле балалар љчен татар теле џђм ђдђбиятыннан

республика олимпиадасы (2010 / 2011 нче уку елы)

9. 
   нчы сыйныф
   

Шифр								Итоговый балл:
Заполняется оргкомитетом олимпиады								Подпись жюри
Задания	1	2	3		4	5	6	7	8	9	10
Баллы

1. Бирелгђн ситуация буенча телдђн аралашу (20 балл).

2. Ќљмлђлђрне дђвам итеп языгыз (5 балл).

1) Юлда иптђшећ яхшы булса, .......................................................................................

2) Љлкђннђрне хљрмђт итђргђ кирђк, .............................................................................

3) Язучылар њзлђренећ ђсђрлђрендђ ..........................................................................

4) Кем њзенећ эшен ярата,.................................................................................................

5) Књренекле татар шагыйре Хђсђн Туфанныћ иќатына багышланган .............................................................................................................................................

3. Туры килгђн сњзлђрне сайлап алыгыз џђм тиешле грамматик формада языгыз (20 балл).

Русия џђм Татарстанда Яћа ел бђйрђме – рђсми бђйрђм џђм ял кљне. XV гасырга кадђр Русиядђ яћа ел 1 нче мартта (1) . XV гасырдан башлап, яћа елныћ башы 1 нче сентябрьгђ (2) .1700 нче елда Яћа елны, башка Европа иллђрендђ кебек, 1 нче гыйнвар кљнне (3) . .

Хђзерге вакытта халык бу бђйрђмгђ алдан ук (4) : дусларга џђм туганнарга бњлђк (5) , чыршы (6) . . Яћа ел – гаилђ бђйрђме. 31 нче декабрь кљнне тљнге сђгать уникедђ бљтен гаилђ бђйрђм табынына (7) . Барысы да бер-берсен Яћа ел белђн (8) , бђхет (9) , ђ аннары чыршы астыннан џђркем њзенђ бњлђк (10) .

1) тљзергђ, якларга, башланырга, ќыярга

2) тапшырырга, туры килергђ, тђмамларга, тикшерергђ

3) њтђргђ, узарга, њткђрергђ, рљхсђт итђргђ

4) ђзерлђргђ, котларга, якларга, ђзерлђнергђ

5) сатып алырга, сатарга, ял итђргђ, булышырга

6) сизђргђ, бизђргђ, бозарга, янарга

7) барырга, ќырларга, ќыелырга, ќыярга

8) коелырга, шљгыльлђнергђ, књрергђ, котларга

9) телђргђ, тоярга, тњлђргђ, ђйтергђ

10) ђзерлђргђ, табарга, бђйрђм итђргђ, тарарга

4. Сорауларга ќавап бирегез (5 балл).

Гаилђгездђ Яћа ел бђйрђмен ничек билгелђп њтђлђр?

Сез быел Яћа ел бђйрђмен кайда њткђрдегез?

Яћа ел бђйрђмендђ сезгђ Кыш бабай нђрсђлђр бњлђк итте?

Яћа ел бђйрђмендђ сез ђти-ђниегезгђ, туганнарыгыз џђм дусларыгызга нинди телђклђр телђдегез?

Сез кышкы каникулда нђрсђ белђн шљгыльлђндегез?

5. Тестлар (5 балл).

Хаталы ќљмлђне табыгыз.

1) Сића бер сорау бирим ђле.

2) Мин бу ќљмлђ тђрќемђ итмђдем.

3) Атнаныћ љченче кљне – чђршђмбе.

4) Татарстанда кышын кљннђр салкын була.

Кешенећ характерын белдерђ торган сњзне табыгыз.

1. 
   эшчђнлек
   
2. 
   шљгыль
   
3. 
   ярдђмчел
   
4. 
   кићлек
   

Кешелђр белђн аралашканда, њз-њзећне ничек тотарга кирђклеге турындагы сњзтезмђне табыгыз.

1) кешелђргђ карата сабыр булырга

2) њзећне башка кешелђрдђн љстен куярга

3) њз проблемаларыћ турында књбрђк сљйлђргђ

4) сњзлђрен бњлдерергђ
“Мђдђният” темасына караган сњзтезмђне табыгыз.

1. 
   салым тњлђњ
   
2. 
   бђйрђмнђр оештыру
   
3. 
   сорау белђн мљрђќђгать итњ
   
4. 
   килешњлђр тљзњ
   

Дљрес грамматик формада язылган сњзне табыгыз.

Чит теллђрне белњ – башка мђдђниятлђрне .... ишек ача.

1. 
   љйрђнњнећ
   
2. 
   љйрђнњне
   
3. 
   љйрђнњдђн
   
4. 
   љйрђнњгђ
   

6. Сљйлђм ситуациясенђ туры килгђн репликаны языгыз (5 балл).

1) Спроси у друга, во сколько у него завтра занятие.

2) Спроси у мамы, какая сегодня погода.
3) Спроси у одноклассника, куда он пойдет после уроков.
4) Узнай у сестры, когда она вернулась домой.
5) Скажи друзьям, что ты хочешь кататься на лыжах.

7. Кирђкле репликаларны љстђп языгыз (5 балл).

- Син бу сњзлекне кайдан алдыћ?

- ...............................................................................................................................

- Књптђнме?

- ..............................................................................................................................

- Анда башка сњзлеклђр сатыламы?

- .................................................................................................................................

- Мића тљрекчђ-татарча-русча сњзлек кирђк иде.

- ............................................................................?

- Ђйе, мин тљрекчђ љйрђнђ башладым.

- .............................................................................?

- Ђйе, татар теленђ якын. Мића бик ошый.

8. Табышмакларныћ ќавапларын табып языгыз (5 балл).

Ќавап:

Њзе йљзђ, чылбыр тезђ. Утта янмый, суда батмый, ќирдђ череми. Књтђреп була, ыргытып булмый. Башы юк – бњрекле, аягы бар – итексез. Чакырдылар, дђштелђр, барган идем – качтылар. Аягын-башын яшерђ таш књлмђге эченђ.

А) мамык Ђ) гљмбђ Б) ташбака В) яћгыр Г) исем Д) калђм

9.Тђрќемђ итеп языгыз (10 балл).

1) Ты был в татарском театре?

2) Представление начнется в три часа.
3) После уроков пойду в библиотеку и почитаю татарские газеты.
4) В Казани ежегодно проводится международный фестиваль классического балета имени Рудольфа Нуриева.
5) Вы так внимательны, спасибо вам.
6) Мне хочется побывать в Казани и посмотреть исторические места.
7) Недалеко от нашей дачи есть хорошее место для рыбалки.
8) По-моему, наш друг заболел.
9) Закройте, пожалуйста, дверь, здесь холодно.
10) В нашей гимназии работают прекрасные учителя.
10. “Сњз књћелне ќылыта” дигђн темага эссе языгыз. (10-11 ќљмлђ). (10/10 балл).

Рус телле балалар љчен татар теле џђм ђдђбиятыннан

республика олимпиадасы (2010 / 2011 нче уку елы)

9. 
   нчы сыйныф
   

Шифр								Итоговый балл:
Заполняется оргкомитетом олимпиады								Подпись жюри
Задания	1	2	3		4	5	6	7	8	9	10
Баллы

1. Бирелгђн ситуация буенча телдђн аралашу (20 балл).

2. Ќљмлђлђрне дђвам итеп языгыз (5 балл).

1) Шђџђрнећ барлык тарихи урыннары белђн таныша алмадык, ...........................................................................................................................................

2) Сорарга рљхсђт итегезче, ............................................................................................?

3. 
   Яшьлђр ярата торган...............................................................................................
   

.............................................................................................................................................

3. 
   Татар язучылары турында белњ љчен, ..................................................................
   

.............................................................................................................................................

3. 
   Џђр спортчы Олимпия уеннарында ќићђргђ хыяллана, чљнки .............................................................................................................................................
   

3. Туры килгђн сњзлђрне сайлап алыгыз џђм тиешле грамматик формада языгыз (20 балл).

Татарлар Кытайда яшђњче џђм ислам динен тотучы ун миллђтнећ берсен (1)_ . Татарларныћ књп љлеше Синьцзян округында, Или џђм Чэн районнарында (2) .

Татарларны Кытайда ике тљрле (3) : «татарлар» џђм «дадань». Бу илгђ татарлар ике этапта (4) : XIX гасырныћ беренче елларында џђм икенче Бљтендљнья сугышыннан соћ.

Татарлар уйгырлар џђм казахлар белђн (5) яшилђр. Шунлыктан алар уйгыр џђм казах язуын (6) , ислам динен (7) .

Кытай татарлары, нигездђ, мљселман (8) белђн гаилђ коралар. Аларныћ мђдђни (9) бик кызыклы. Кытай татарлары традицион милли бђйрђмнђрне (10) яраталар.

1) тђшкил итђргђ, тђкъдим итђргђ, катнашырга, башкарырга

2) љйрђнергђ, яшђргђ, сагынырга, китђргђ

3) њтђргђ, сљйлђргђ, атап йљртергђ, оештырырга

4) кайтырга, књчерергђ, њтеп китђргђ, књчеп килергђ

5) аралашырга, кызыксынырга, сорарга, булышырга

6) сызарга, кулланырга, биергђ, язарга

7) туарга, барырга, яшђргђ, тућарга

8) туган, вђкил, холык, халык

9) тормыш, язмыш, дљнья, тарих

10) тыћларга, њткђрергђ, ярдђм итђргђ, узарга

4. Чит илдђн килгђн татар егете белђн сљйлђшњ њткђрњ љчен, 5 сорау тљзеп языгыз (5 балл).

5. Кешегђ хас сыйфатлар турында нинди фразеологизмнар кулланыла? Ќавапларны туры китереп языгыз (5 балл).

Ќавап:

зирђк тиз ярсучан кайгыртучан њткен тупас сњзле тђм-том яратучы

А) кече књћелле Ђ) акыл иясе Б) агач тел В) тђмле тамак Г) ут књзле Д) кызу канлы

6. Сљйлђм ситуациясенђ туры килгђн репликаны языгыз (5 балл).

1) Спроси у брата, можно ли взять эту книгу.

2) Спроси у друга, какие языки он знает.
3) Скажи бабушке, что ты хочешь пить чай.
4) Посоветуй однокласснику быть более внимательным на уроке.
5) Уточни у друга, какие фильмы ему нравятся.

7. Тестлар (5 балл).

Хаталы ќљмлђне табыгыз.

1) Татар теле дђресендђ сез нђрсђлђр турында сљйлђшђсез?

2) Татар теле дђрестђн соћ кая барасыћ?

3) Иртђгђ сез сђгать ничђгђ кадђр укыйсыз?

4) Син кемнђр белђн аралашырга яратасыћ?
Татар халкыныћ милли бђйрђме белђн бђйле сњзтезмђне табыгыз.

1. 
   салым тњлђњ
   
2. 
   ат чабышында катнашу
   
3. 
   сорау белђн мљрђќђгать итњ
   
4. 
   килешњлђр тљзњ
   

Дљрес грамматик формада язылган сњзне табыгыз.

Књп тљрле легенда-риваятьлђргђ ия булган .... берсе – Кабан књле.

1. 
   сулыкларныћ
   
2. 
   сулыкларыныћ
   
3. 
   сулыкларны
   
4. 
   сулыкларда
   

Кирђкле бђйлек сњзне табыгыз.

Алтын Урда таркалганнан ......, яћа дђњлђт – Казан ханлыгы тљзелђ.

1. 
   бирле
   
2. 
   элек
   
3. 
   соћ
   
4. 
   љчен
   

Артык сњзне табыгыз.

1) тарихи

2) иќтимагый

3) фђнни

4) мондый
8. Тђрќемђ итеп языгыз (10 балл).

1) О чём вы разговаривали перед занятиями?

2) Мы посмотрели достопримечательности города Казани.
3) К сожалению, я не говорю по-татарски так же хорошо, как ты.
4) Чтобы много знать, нужно много читать.
5) В Национальном музее Республики Татарстан можно увидеть личные вещи Г.Державина.

6) Гости из Финляндии интересовались жизнью российских регионов.

7) Если вы хотите найти информацию об этом поэте, посмотрите в Интернете.
8) Перед Новым годом нужно поздравить всех родственников с праздником.
9) В детстве бабушка читала мне стихи Тукая.

10) Хотя было много желающих посмотреть фильм, нам удалось достать на него билеты.

9. Кирђкле репликаларны љстђп языгыз (5 балл).
– Казан шђџђрендђ атаклы кешелђрдђн кемнђр яшђгђн?

– ......................................................................................................................................

– Казан урамнарыныћ кайсылары аларныћ исемнђрен йљртђ?

– ......................................................................................................................................

– Башкалабызда нинди истђлекле урыннар бар?

– ........................................................................................................................................

– Сезгђ Казанныћ кайсы урыннары ошый џђм ни љчен?

– .........................................................................................................................................

– Сезнећчђ, тарихи џђйкђллђрне, истђлекле урыннарны ни љчен сакларга кирђк?

– ..........................................................................................................................................

10. Њзегезне борчыган сораулар турында ТР Президенты Р.Мићнехановныћ веб-сайтына хат языгыз (12-13 ќљмлђ). (10/10 балл).

Рус телле балалар љчен татар теле џђм ђдђбиятыннан

республика олимпиадасы (2010 / 2011 нче уку елы)

9. 
   нче сыйныф
   

Шифр								Итоговый балл:
Заполняется оргкомитетом олимпиады								Подпись жюри
Задания	1	2	3		4	5	6	7	8	9	10
Баллы

1. Бирелгђн ситуация буенча телдђн аралашу (20 балл).

2. Ќљмлђлђрне дђвам итеп языгыз (5 балл).

1. 
   Кунакка баргач, ....................................................................................................
   
2. 
   Дустымны туган кљне белђн котлап, ...................................................................
   
3. 
   Без ђниебезгђ бик рђхмђтле, чљнки ..................................... .............................................................................................................................................
   
4. 
   2013 нче елда Казанда универсиада њткђрелђчђк, шућа књрђ .............................................................................................................................................
   
5. 
   Бу язучы турында белмђсђм дђ, ........................................................................... .............................................................................................................................................
   

3. 
   Туры килгђн сњзлђрне сайлап алыгыз џђм тиешле грамматик формада языгыз. (20 балл)
   

Казанда рус телендђ беренче театр тамашасы 1728 нче елда (1) . Рус театры рђсми рђвештђ 1791 нче елда (2) . Казанда махсус театр биналары тљзелђ башлау театр сђнгатенећ њсешенђ (3) . Театр сђхнђсендђ А.С.Грибоедов, Н.В.Гоголь, А.Н.Островский, Л.Н.Толстой, А.П.Чехов пьесалары (4) .

XIX гасыр ахыры – XX гасыр башында Казанда опера џђм драма труппалары, оперетта џђм миниатюралар театрлары эшли. Рус театры эшлеклелђреннђн М.Г.Савина, М.И.Писарев, В.И.Качалов џђм башкалар њзлђренећ иќат юлларын Казан сђхнђсендђ (5) .

XIX гасыр урталарыннан њзешчђн татар театры да (6) . Шђкертлђр џђм мљгаллимнђр катнашында мђдрђсђлђрдђ, татар укытучылар мђктђбендђ спектакльлђр куела. 1906 нчы елныћ 22 нче декабре – татар профессиональ милли театрыныћ (7) ."Сђйяр", "Нур", "Яшьлек" труппалары театр сђнгатенећ (8) зур љлеш (9) . . Бу елларда Г.Камал, Ф.Ђмирхан, Г.Исхакый драмалары зур (10) .

1) књрсђтелергђ, књрсђтергђ, карарга, барырга

2) керергђ, ачылырга, ачарга, очарга

3) њтђргђ, тђэмин итђргђ, тђэсир итђргђ, тђкъдим итђргђ

4) уйнарга, нигез салырга, бирергђ, куелырга

5) башларга, мљрђќђгать итђргђ, ќитђклђргђ, ђйтергђ

6) књзђтђ башларга, эшли башларга, яши башларга, тљзи башларга

7) гасыр, чор, туган кљн, туган ел

8) њсњ, њсемлек, њсенте, њсеш

9) кертергђ, керергђ, кисђргђ, очарга

10) ућыш казанырга, урнашырга, ућыш бирергђ, куярга

3. 
   Сорауларга ќавап языгыз. (5 балл).
   

Бњгенге кљндђ Татарстанда нинди театрлар эшли?

Сез кайсы театрларда булдыгыз?

Анда нинди спектакльлђр караганыгыз бар?

Драматурглар њзлђренећ пьесаларында нђрсђлђр турында язалар?

Сезгђ кайсы артистныћ иќаты ошый џђм ни љчен?

3. 
   Бђйлђнешле текст булсын љчен, ќљмлђлђрне тиешле тђртиптђ урнаштырыгыз (5 балл).
   

Ќавап:

1. 
   Укучы алдына кая џђм нинди белгечлек буенча укырга керергђ дигђн катлаулы сораулар килеп баса.
   
2. 
   Кичђге укучы гомерендђ беренче тапкыр гаять мљџим карар кабул итђргђ тиеш.
   
3. 
   Мђктђпне тђмамлау – олы тормышка аяк басу дигђн сњз.
   
4. 
   Шућа књрђ имтиханнарны сайлаганда, булачак џљнђрећ турында ќитди уйланырга кирђк.
   
5. 
   Хђзер югары уку йортлары укучыларны БДИ нђтиќђлђре буенча кабул итђлђр.
   

3. 
   Сљйлђм ситуациясенђ туры килгђн репликаны языгыз (5 балл).
   

1. 
   Спроси у мамы, не болит ли у нее голова.
   

2. 
   Узнай у друга, какими видами спорта он занимается.
   

3. 
   Сообщи родителям, что друг пригласил тебя в воскресенье на каток.
   

4. 
   Скажи, что ты прочитал интересную статью в татарской газете.
   

5. 
   Предложи сестре посетить музей изобразительных искусств.
   

3. 
   Кирђкле репликаларны љстђп языгыз (5 балл).
   

– Сездђ кайсы татар ђдиплђренећ китаплары бар?

– ..................................................................................................................................

– Мића М. Ќђлил ђсђрлђренећ тулы ќыентыгы кирђк иде.

– ..................................................................................................................................

– Кызганыч, мин яћа басмасын эзлим.

– ...................................................................................................................................

– Бик яхшы булыр. Озак кљтђргђ туры килерме?

• 
  ...................................................................................................................................
  

– Бик зур рђхмђт сезгђ!

• 
  ...................................................................................................................................
  

3. 
   Мђкальлђрнећ дђвамын табып языгыз (5 балл).
   

Ќавап:

Кеше холкын књзђт, Сњз бер кљнлек, Йљрсђћ књрерсећ, Тырышкан табар, Эше юкныћ

А) ташка кадак кагар Ђ) њзећнекен тљзђт Б) ашы юк В) тел гомерлек Г) књрсђћ белерсећ

3. 
   Тђрќемђ итеп языгыз (10 балл).
   

1. 
   Раз ты не хочешь никого слушать, решай сам.
   

2. 
   Мой друг выиграл грант и поедет на стажировку в Лондон.
   

3. 
   Если хотите быстро добраться до центра города, садитесь в метро.
   

4. 
   Имя известного учёного Карла Фукса связано с историей Казанского университета.
   

5. 
   В последние годы я с большим интересом изучаю татарский язык.
   

6. 
   Как только приеду, тебе позвоню.
   

7. 
   Дорогие школьники, приглашаем вас посетить новогоднее представление.
   

8. 
   Трудно представить современный мир и бизнес без компьютера.
   

9. 
   Каждый родитель любит своего ребенка.
   

10. 
    В свободное время я люблю общаться с друзьями по Интернету.
    

3. 
   Мећьеллыктан соћ Казанныћ њзђге матурланды, яћа биналар тљзелде, лђкин шул ук вакытта бик књп тарихи џђйкђллђр юкка чыгарылды. Шућа мљнђсђбђтегезне белдереп, “Казан – тарихи шђџђр” дигђн темага эссе языгыз (14-15 ќљмлђ) (10/10 балл).