Экономика және қаржы институты. Экономикалық ілім кафедрасы

Қазақстан Республикасының білім және ғылыми министірлігі.

С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті.

Экономика және қаржы институты.

Экономикалық ілім кафедрасы.

Оқу-әдістемелік кешен

Экономикалық ілім пәні бойынша

050112 , 050109 , 050115 мамандықтары үшін

Өскемен, 2005.

Құрастырған ОӘК экономикалық

оқытушысы Адышева Б.А. ілім кафедра

отырысында

талқыланған

№ 5 21 қаңтар2005 ж

ОӘК Экономика

Институтының

әдістемелік кеңесінің

отырысында бекітілген

№ 4 12 ақпан 2005 ж.

ОӘК аннотациясы. Бұл әдістемелік құралда экономикалық ілім пәнінен дәрістер және семинар жүргізудегі тәсілдер көрсетілген. ОӘК пәннің оқу бағдарламасынан (Sillabus), лекциялардың қысқаша мазмұнынан, әдістемелік материалдардан, студенттердің өзіндік жұмысынан (СОЖ), бақылау-өлшеу құралдары мен қолданылатын әдебиеттер тізімінен тұрады.

Экономикалық ілім пәні бойынша ОӘК «Химия», «Математика», «Экономика және құқық негізі», мамандықтарында оқитын студенттерге арналған ОӘК/құрастырған Адышева Б.А. Өскемен: ШҚМУ Баспасы, 2005. 52 бет.

С.Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан

Мемлекеттік Университеті, 2005.

Пәннің оқу бағдарламасы (Syllabus).

1. Жалпы мәліметтер:

1.1. Пән атауы экономикалық ілім__________

1.2. Кафедра экономикалық ілім__________

1.3. Оқытушының аты-жөні Адышева Бақытгүл Амангелдіқызы

1.4. Кафедрада болатын уақыты ___кесте бойынша

1.5. Сабақ өткізілетін жер ШҚМУ-нің №1,5,7 корпусы

1.6. Кредит саны 2
1.7. Оқу жоспарынан үзінді:

Курс

Сем

Кред.

Дәріс

тер

Сем.

СОӨЖ

СОЖ

Барлы
ғы

Бақы
лау

түрі

1

1,2

2

10

20

30

30

90

емти
хан

1.8. Курс перереквизиттері.

Экономикалық ілім пәнін меңгеру үшін студенттің мектептегі.

адам және қоғам пәнінен;
математикадан алған білімдері мен дағдылары және жалпы дүниетанымдық қабілеті қажет.

1.9. Постреквизиттер:

Экономикалық ілімнен алған білімдер

микроэкономика пәнін;
макроэкономика пәнін;

экономиканы мемлекеттік реттеу пәнін .

2. Курстың қысқаша сипаты:

2.1. Курстың (пәннің) мақсаты:

Студенттерді қоғам дамуының заңдылықтарына даярлау. Мемлекеттін экономикалық саясат негіздері туралы нақты білім беру. Экономикалық талдау аппаратын меңгеруге баулу.

2.2. Курстың (пәннің) тапсырмалары:

- студенттерге экономикалық жүйе туралы жан-жақты түсінік беру

- студенттердің экономикалық дамуды сипаттайтын заңдылықтар, категориялар, негізгі түсініктер туралы білімін қалыптастыру

- экономиканың кез-келген сферасында пайдаланылатын процестерді , зерттеу әдістерін, талдау әдістері мен құралдарын студенттерге таныстыру.

2.3. Курс аяқталғанда студенттің барлық экономикалық құбылыстар туралы түсінігі, танымы қалыптасуы тиіс. Экономикалық ілім курсында қарастырылған тақырыптар бойынша көрсеткіштерді тануға, талдауға, қортынды жасауға мүмкіндігі болуы қажет. Экономикалық заңдылықтарды есте сақтап, категориялар, талдау әдістерін, есептеу жолдарын іс жүзінде пайдалануға дағдылануы қажет.

3.Пән бойынша тапсырмаларды орындау және өткізу кестесі

№	Жұмыс түрі	Тапсыр-ң максаты және мазмұны	Ұсыны латын әдебиет тер	Орын далу ұзақ тығы	Бал дар	Ба қы лау түрі	Тап сыру мер зімі
1	Реферат«Эконо микалық ілім генезисі,«Экономикалық ілім мен экономикалық саясат байланысы».	Экономикалықілім пәні деген тақырыпты тереңдетіп түсіну.	9,10,16	2-3 апта	10	қорғау	3 апта
2	ҚР экономикалық ресур-р, экономикалық адамның рацио налды әрекеті	Ресурстар сиректігі мен қажеттілік тер шексіздігі мәселесін талдау.	1,2,4,14	2-3 апта	10	қорғау	4- апта
3	Аралас экономика және оның әртүрлі мемле-кеттегі ерекше ліктері. ҚР жекеше лендіру.	Экономикалық жүйе модельдері тақырыбын кеңейту үшін.	1,2,5,30	2-апта	10	қорғау	5-апта
4	Қоғам дық өндірісті ұйымдастыру формалары. Ақша мәні. түрлері.	Қоғамдық өндіріс туралы білімді жетілдіру.	2,3,5,7,	2-апта	10	қорғау	5-апта
5	Эконо мика игілік тер айналы мы.		8,17,19	2-апта	10	Қорғау	6-апта
6	Рынок тық тепе-теңдік, тепе-теңдік баға.	Рынок, қызмет принципін түсіну.	2,9,7,16	3-апта	10	қорғау	6-апта
7	Феодал дық өндіріс әдісі. Азиялық өндіріс әдісі. Көшпенді өндіріс Феодализм кезіндегі қолөнер және сауда.	Индустрияға дейінгі экономикалық қатынастарды түсіну.	2,9,7,16	3-апта	10	қорғау	7-апта
8	Қазақс тан дамуын дағы индуст риалды кезең. ЭТП екі жағы.	Индуст риалды кезеңге қосымша ақпарат.	6,4,11,15	2-3 апта	10	қорғау	8-апта
9	Экономикалық жүйе транс Форма циясы. ЖҰӨ және эконо-микалық тұрмыс жағдай. Баға индексі. Үнемшілдік парадоксы. Макро-экономикалық Теңдіктің классикалық ілімі	Ұлттық есеп-шот жүйесін толықтыру үшін. Жалпы тепе-тендікті түсіну.	15,2,4,6,19...	2-3 апта	10	қорғау	10-апта
10	ҚР ақша-несие саясаты. Еңбек рыногы.	ҚР Экономикалық жағдайды талдау.	29,30,32,37..	2-3 апта	10	қорғау	12-апта

3.6. Әдебиеттер тізімі;

Жолдасова Г.А. Экономика негіздерінен сабақ беру әдістемесі Астана 2003.
Мәуленов С, Бекмолдин С, Құдайбергенов С. Экономикалық теория Оқу құралы. 2 өлім. Экономика 2003
Осипова Г.М. Экономикалық теория негіздері. А.2002.
Мәдешев Н. Нарықтық экономика теориясына кіріспе. Э, 1990.
Жүнісов Б, Мәмбетов Ұ, Байжамартов Ұ. Нарықтық экономика негіздері, А,1994.
Крылова В. Экономикалық теория А. 2003.
Макконнелл К.Р, Брю Л.С, Экономикс, М, 1992. 2т
Гукасьян Г.М. Экономическая теория. Ключевые вопросы.
М, 2000.
Курс экономической теорий /под ред. Ченурика М.Н, Киселевой Е, Киров, 2000.
Курс экономической теорий /под ред. Ченурика М.Н, Киселевой Е А, 1994.
Камаев В.Д и кол. авт. Учебник по основам экономической теорий. М,1994
Экономика: Учебник / под ред. Булатова Д.С. М, 1997.
Современная экономика. Учебное пособие для вузов. /под ред. Момедова О.Ю. Ростов-на-Дону. 1998.
Курс экономики /под ред. Райзберга Б.А. М,1997.
Курс экономической теорий /под ред. Сидровича А.В. М,1997.
Менчью Н. Макроэкономика М,1994.
Экономическая теория (политэкономия) Учебник /под общ. ред. Видянина В.И, Журавлевой Г.П. М, 1994.
Фишер С, Дорнбуш Р, Шмалензи Р. Экономика. М, 1993.
Назарбаев Н.А. Стратегия развития РК на период до 2030 года (казахстан 2030)-А, 1997.
Борисов Е.Ф. Экономическая теория. Учебник. М,1997.
Аянова Ж, Арынов Е. Русско-казахский толковый экономический словарь предпринимателя. А, 1993.
Конститутция РК . А, 1995.
Закон РК «О гасударственной поддержке малого предпринимательства» от 17 июля 1997 год.
Закон РК «О налогах и других обязательных платежах бюджет » 1январь 2002 г.(с гуменениями и дополнениями ).
Закон РК «О профессиональных союзах» //Совет Казахста
на от 5 мая 1993.
Закон РК «О труде в РК» от 10 октября 1999г.
Закон РК «О хазяйственных товариществах и о акционер
ных обшествах» от 21 июня 1991г.

Қосымша әдебиеттер:

Основы экономической теорий. Учебно-методическое пособие /под ред. Нуреева Р. //Вопросы экономики-1993, №11,12; 1994,№1,3,6; 1995,№12; 1996,№1-5,7-8.
Берденова, Коробков, Ташенов, Кривашеева. Экономичес
кая история Казахстана. А,2001.
Мамыров А. Менеджмент и рынок: казахстанская модель.
А, 1998.
Ахметов Д. Финансовая система Казахстана //Вопросы экономики. 1999, №10.
Барр Р. Политическая экономика, 2том
Пивоваров М. Как преподавать и совершенствовать экономическую теорию // РЭЖ, 2000, 3.
Шеликбаев С. Некоторые условия устойчевого роста экономики Казахстана // Транзитная экономика , 2000, 3.
Как дабиваться роста пройзводства // Финансы Казахстана 2001, 2.
Жусупова Ж. Зарубежный опыт управления государствен

ным сектором экономики // Транзитная экономика,

2000 4-5.

3.7. Рейтинг-шкала

Бақылау түрі	Балдар
Ағымдық	30
Аралық	20
Үй жұмысы	10
Қортынды (емтихан)	40
Барлығы	100

3.8. Әртүрлі жұмыстарды бағалау шкаласы.

1. Дәріс-10 балл

2. СӨЖ-10 балл

3. Бақылау жұмысы-10 балл

4. Рефераттар-10 балл

-реттеу-2балл, қорытынды-3 балл, қорғау-5 балл

5. Конспект -10 балл

6. Семинар сабағы-10 балл

-есеп -4 балл, үй жұмысы-4 балл, қатысу-2 балл

Барлығы 60 балл

4. Курс саясаты:

- себепсіз сабақ басатуға болмайды;

- сабақтан қалған жағдайда, өткен тақырыпты тапсыру керек;

- студент тақырыпқа алдын-ала даярлануы тиіс;

- үй тапсырмасын күнделікті орындауы керек;

- аралық бақылау тест немесе коллоквиум түрінде өткізіледі;

- емтиханда дәрістік жазбаларды, оқулықтарды пайдалану

ға рұқсат жоқ;

Әкімшілік талаптар: сабаққа кешігуге, сабақта байланыс құралдарын пайдалануға рұқсат жоқ!

2. Пән бойынша оқу-әдістемелік материалдар.

2.1. Курстық тақырыптың жоспары.

Тапсырмалар

Лек.

Сем

СОӨЖ

СӨЖ

1 бөлім. Экономикалық ілімге кіріспе.

1-тақырып. Экономикалық ілімнің пәні мен әдістері.

2-тақырып. Қоғамдық өндіріс негіздері.

3-тақырып. Экономикалық жүйенің негізгі түрлері.

2 бөлім. Экономиканың дамуындағы негізгі мәселелер.

4-тақырып. Меншік қатынастары және оның экономикадағы рөлі

5-тақырып. Қоғамдық шаруашылық формалары. Қоғамдық өндірістің товарлық ұйымдастру формасы.

6-тақырып. Рыноктың шаруашылықтың жалпы сипаттамасы.

7-тақырып. Сұраныс пен ұсыныс ілімдерінің негіздері.

3 бөлім. Қоғамның әлеуметтік-экономикалық даму эволюциясы.

8-тақырып. Қоғам дамуын кезеңдерге бөлудің негізгі көзқарастары

9-тақырып. Индустрияға дейінгі экономика және оның түрлері.

10-тақырып.Индустриялды кезең: экономикалық даму варианттары

11-тақырып. Постиндустриалды экономика. Капитализмнің пост-индустриалды кезеңге өтуі.

12-тақырып. Постсоциалистік елдердегі өзгерістер. ТМД елдеріндегі әлеуметтік-экономикалық даму тенденциялары.

4 бөлім. Индивидуалды ұдайы өндіріс: мәні және заңдылықтары.

13-тақырып.Кәсіпкерлік қызмет, оның негізгі түрлері және формалары.

14-тақырып.Индивидуалды ұдайы өндірісті негізгі ілімдері.

15-тақырып.Кәсіпорын капиталының айналымы.

16-тақырып.Кәсіпорынның шығындары мен кірістері.

17-тақырып. Өндіріс факторларының рыноктары және факторлар кірістерінің қалыптасуы

5 бөлім. Ұлттық экономика деңгейінде ұдайы өндіріс.

18-тақырып. Ұлттық экономикалық жүйе ретінде. Негізгі макроэконо-микалық көрсеткіштер.

19-тақырып. Макроэкономикалық тепе-теңдік.

20-тақырып. Жұмыссыздық пен инфляция экономикалық тұрақсыздық белгілері ретінде.

21-тақырып. Экономикалық дамудың циклділігі және экономикалық өсімі.

22-тақырып. Ақша-несие жүйесі.

23-тақырып. Қаржы жүйесі.

1

1

1
1

1
1
1

1
1

1

1
1
1

1
1

1

1
1

1
1
1

1
1
1

1
1

2
1
1

2
2

1

1

1
1

1

2

1
2
1

2

2
1
1

1
1
1

1
2

2
2
2

2
2
1

1

1
1

1

1

1

1
2

2

2
2

2
1
1

Барлығы

10

20

30

30

2.2. Дәрістік сабақ

Дәріс №1 Дәріс тақырыбы: Экономикалық ілімнің пәні мен әдістері.

Дәріс жоспары:

«Экономикалық ілім », «саяси экономия», «экономика» байланыстары. Экономикалық ілім пәні.
Экономикалық ілім курсының логикасы мен құрылымы.
Негізгі экономикалық түсініктер.
Экономикалық процестерді тану әдістері.

Экономикалық дамудағы негізгі қарама-қайшылық қоғам қажеттілігінің шексіздігі мен экономикалық ресурстардың сиректігінде. Экономикалық ілім алдында осы мәселені тиімді шешу мәселесі тұрады Экономикалық ілімдегі зерттеу әдістеріне ғылыми абстракция, анализ, синтез, индукция, дидукция, позитивті және нормативті экономика жатады.

Негізгі әдебиеттер: 2,4,6,7,11,36

Дәріс №2 Дәріс тақырыбы: Экономикалық жүйенің негізгі түрлері.

Дәріс жоспары:

Экономикалық жүйе, белгілері, элементтері.
Экономикалық жүйе түрлері, сипаты.

Әлемдегі мемлекеттерді экономикалық ғылымдарда негізгі өндірістік құралдарға деген меншік түрлері бойынша және шаруашылықты басқаудағы қолданылатын әдістері бойынша капиталистік, әкімшілік, аралас, дәстүрлі деп бөледі.Таза күйінде капиталистік немесе әкімшілік экономика кезікпейді.Әбір экономикалық жүйенің өзіндік салыстырмалы артықшылықтары мен кемшіліктері бар.

Негізгі әдебиеттер:5,11,2

Дәріс № 3 Дәріс тақырыбы: Қоғамдық шаруашылық формалары. Қоғамдық өгдірістің тауарлық ұйымдастырылу формасы.

Дәріс жоспары:

Натуралды, тауарлы шаруашылық формалары.
Құн және шекті пайдалылық ілімдері.
Ақша, пайда болуы, қызметі.

Өндіргіш күштер. Өндірістік қатыныстар. Қоғамдық еңбек бөлінісі. Натуралды шаруашылық, оның экономикалық сипаты, өнім өндіруді өзіндік тұтынуға жаратуымен түсіндіріледі. Оның алғашқы қауымдық, азиялық қауымдастық, герман қауымы түрлері белгілі.

Тауарлық шаруашылық натуралдыға қарағанда күрделі, дамыған процесс:

Негізгі әдебиетер:2,6,10,14

Дәріс № 4

Дәріс тақырыбы: Сұраныс пен ұсыныс ілімдерінің негіздері.

Дәріс жоспары:

Сұраныс заңы, сұраныс қисығы. Бағадан басқа факторлар әсерінен сұраныстың өзгеруі.
Ұсыныс заңы, ұсыныс қисығы. Бағадан басқа факторлар әсерінен ұсыныстың өзгеруі.
Сұраныс пен ұсыныстың өзара әсері. Рыноктық тепе-теңдік.
Икемділік түсінігі. Сұраныс пен ұсыныс икемділігі.
Тұтынушылардың мінез-құлық ілімінің негіздері. Рыноктық сұраныс. Сұраныс көлемі. Сұраныс бағасы. Сұраныс заңы. «Кіріс әсері», «Орынбасу әсері». Детерминанттар, графикке әсері. Рыноктық ұсыныс. Ұсыныс көлемі. Ұсыныс бағасы. Ұсыныс заңы. Ұсынысқа әсер ететін негізгі детерминанттар. Рыноктық тепе-теңдік. Рыноктық тапшылық. Рыноктық артықшылық. Детерминанттардың әсерінең пайда болатың «жаңа» тепе-теңдік.

Негізгі әдебиеттер:2,6,10,4

Дәріс№ 5 Дәріс тақырыбы: Қоғам дамуын әлеуметтік-экономикалық кезеңдерге бөлудегі көзқарастар.

Дәріс жоспары:

Адам қоғамының дамуына индетерминистік және детерминистік концепциялар.
Қоғам дамуын кезеңдерге бөлудің формациялық көзқарасы.
Қоғам дамуының өркениеттік (цивилизациялық) ілімі.

Индетерминистік тұжырымда адамзат жеке жолы бар, туатын-өлетін тарихи типтер, мәдени жүйелер жиынтығы деп қарастырылады. (Экономикалық жүйе-материалдың игіліктерді тұтынушылар мен өндірушілер арасындағы ерекше тәртіптегі байланыс жүйесі.)

Детерминистік көзқарас адамзат қоғамының прогрессивті дамуын таниды. Демографиялық детерминизм, географиялық және технологиялық детерминизм ұғымдары бар.

Фармациялық көзқарас маркістік ілімге тән: архаистік (алғашқы қауымдық және азиялық өндіріс әдістері), екінші формация-жеке меншікке негізделген (құл иеленуші, крепоснойлық, капитализм), үшінші-коммунистік (жеке меншікті жоюға негізделген ).

Өркениеттік көзқарас бойынша: неолиттік, шығыс-құл иеленуші, антикалық, ерте феодалдық, индустрияға дейігі, индустриялық, постиндустриялды кезеңдер болады.

Негізгі әдебиеттер: 2,7,34

Дәріс № 6. Дәріс тақырыбы: Кәсіпкерлік қызмет. Оның негізгі түрлері және формалары. Дәріс жоспары:

Кәсіпкерліктің мәні және оның белгілері.
Кәсіпкерлікті ұйымдастыру формалары артықшылықтары мен кемшіліктері.
ҚР кәсіпкерліктің мамуы.

Кәсіпкерлік рыноктық шаруашылықтың ажырамас бөлігі. Адам Смит тұжырымында кәсіпкер пайда алу мақсатында қандай да бір комерциялық ілімді іске асыру үшін экономикалық тәуекелге баратың меншік иесі. Мемлекеттік кәсіпорындар, жеке кәсіпорындар, кәсіпкерлік, акционерлік қоғам түрлері бар.

Компания және меншік иесі бар фирма. Компания басқарушысы жеке өзі шешім қабылдайды, кәсіпорын кірісін шешеді, міндеттемелерін орындайды. Әріптестік кәсіпорын ұйымдары шарт негізінде құрылады. Шарт бойынша әріптестердін міндеттері мен құқықтары, кірісті болу, шығындарды өтеу тәртібі, әріптестіктің қызмет мерзімі, таратылу шарттары реттеледі.

Корпорация кәсіптік немесе топтық мүдделерді біріктіретін қоғам, адамдар тобы, кең таралған акционерлік қоғам түрі.

Негізгі әдебиеттер:5,10,9,

Дәріс № 7. Дәріс тақырыбы: Кәсіпорын шығындары мен кірістері.

Дәріс жоспары:

Кәсіпорын шығындары, түрлері.
Жалпы, орта, шекті кіріс. Пайда, түрлері.
Өндіріс масштабының жағымды және жағымсыз әсерлері.

Экономиканың шығындары-фирамның өндіріс факторларын альтернотивті өндірісте пайдаланбас үшін жасаған төлемі. Фирма үшін қысқа рыноктық уақыт өндірістік шектелген қуатпен сипатталады.(Капитал-тұрақты ресурс). Өндіріс көлемін өзгерту үшін еңбек санын өзгертуге болады.

Ұзақ мерзімде барлық өндіріс факторлары ауыспалы. Бұл жағдайда өндіріс масштабының жағымды және жағымсыз әсерлері болуы мүмкін.

Негізгі әдебиеттер: 4,10,6,12

Дәріс № 8. Дәріс тақырыбы

Макроэкономикалық көрсеткіштердін рөлі.
ЖҰӨ, есептеу.
Басқа макроэкономикалық көрсеткіштер.

Ұлттық масштабтағы экономикалық операцияларды дұрыс есепке алу. Ұлттық есепшот жүйесінің міндеті. Ұлттық есепшот жүйесінің негізгі көрсеткіштері: Жалпы ұлттық өнім, таза ұлттық өнім, ұлттық табыс, өзіндік түсім, қолда қалған табыс. ЖҰӨ біржыл ішіндегі товарлар мен қызметтердің рыноктық құны. ЖҰӨ әрбір өндіріс кезеңдерінде пайда болған, қосылған құндарды сомалау арқылы да есептеуге болады. ЖҰӨ-нен капиталды тұтыну шығындарын (амартизацияны) шегергенде ТҰӨ шығады. ТҰӨ-нен бизнеске салынатын жанама салықты азайтқанда ҰТ анықталады.

ЖҰӨ ақшалай көрсеткіш болғандықтан, номиналды және реалды ЖҰӨ ажыратылады.

Негізгі әдебиеттер: 6,10,15

Дәріс № 9. Дәріс тақырыбы: Жұмыссыздық пен инфляция экономикалық тұрақсыздық.

Дәріс жоспары:

Жұмыспен қамтамассыздық және жұмыссыздық. Жұмыссыздық түрлері.
Жұмыссыздық ЖҰӨ-ге әсері. Оукен заңы.
ҚР ұмыссыздық формалары мен себептері.
Инфляция, оның себептері, түрлері.
Инфляцияның экономикалық және әлеуметтік салдары.
Инфляция мен жұмыссыздық арасындағы тәуелділік. Филлипс қисығы.

Жұмыспен қамтамассыздық жұмысы бар, еңбекке қабілетті адамдар санын көрсетеді. Белсенді халық бөлігінің жұмысы болмауы-жұмыссыздық деп аталады. Оның фрикционды, құрылымдық, циклдік түрлері болады. Алғашқы екеуінің қосындысы табиғи жұмыссыздық. Оукен заңы бойынша, жұмыссыздық табиғи деңгейден 1%-ке жоғары болса, елдегі ЖҰӨ потенциалды деңгейден 2,5%-ке кем болады. Жұмыссыздық деңгейін өлшеу үшін жұмыссыздар санын жұмысшы күші санына бөліп 100% көбейту керек.

Инфляция-бағаның өсуінен байқалатын, сұраныс пен ұсыыстың және ұлттың шаруашылықтың басқа пропорцияларының бұзылуы. Инфляцияның ашық және жабық түрлері болады. Инфляцияның күтілген, күтілмеген түрлері мен сұраныс инфляциясы, ұсыныс инфляциясы деген түрлері бар.

Жұмыссыздық пен инфляция салдары әлеуметтік сипатқа ие. Филлипс қисығы номиналды жалақы мен жұмыссыздық арасындағы кері тәуелділікті көрсетеді. Жұмыссыздық төмендету баға мен жалақының жоғарлауымен қатар жүреді.

Негізгі әдебиеттер:4,7,9,15

Дәріс № 10. Дәріс тақырыбы: Экономикалық дамудың циклділігі және экономикалық өсім.

Дәріс жоспары:

Экономикалық цикл, фазалары.
Қысқа, орта, ұзақ циклдер.
Экономикалық өсім, модельдері.

Дамудағы цикілділік-экономикалық заңдылық. Өнеркәсібі дамыған мемлекеттер дамуы құлдырау, өрлеу, дағдарыс, жаңдану, қайта құлдырау т.с.с. тұрады. Ол спираль тәрізді жүреді. Циклділік экономиканың тепе-теңдіктен ауытқуы, оның үш түрі бар: товарлар мен қызметтер ұсынысынан рыноктық сұраныстың ауытқуы құралдарға сұраныстың өзгеруіне байланысты ауытқу, бір технологиялық әдістен екіншіге өтумен байланысты ауытқу. Цикл себептерін үш жақты аңықтауға болады: 1)-сыртқы факторлар (экзогенді), 2)-ішкі факторлар (эндогенді), 3)-синтез және т.б.

Экономикалық өсім-негізгі экономикалық мәселе. Макконнелл К.Р., Брю С.К. ойынша экономикалық өсімді өлшеу үшін ЖҰӨ өсімін немесе ТҰӨ өсімін өлшеу керек немесе, осы көрсеткіштердің адам басына есептеген өлшемдерін алуға болады. Экономикалық өсімнің: экстенсивті, интенсивті, аралас типтері болуы мүмкін.

Негізгі әдебиеттер:7,11,34

Дәріс № 11. Дәріс тақырыбы: Ақша-несие жүйесі.

Дәріс жоспары:

Ақша жүйесінің түсінігі мен типтері.
Ақша ұсынысы. Банктік мультипликатор.
Ақшаға сұраныс. Ақша рыногындағы тепе-теңдік.
Несиенің мәні және формалары.
ҚР рыноктық типтегі несие жүйесінің қалыптасуы.

Ақшаның мәні-оның атқаратың қызметтерінде: құн өлшемі, төлем құрамы, жинақ құралы. Товарлар мен қызметтер айналымын жүргізетін ақша қозғалысы-ақша айналымы деп аталады.

Рыноктың экономикада ақша үздіксіз айналыста болуы шарт. Несие-қарыз капиталының қозғалысы; мерзімдік, қайтарымдылық және ақылық принциптерімен іске асырылады. Коммерциялық, банктік несиелер негізгі түрлері және тұтыну несиесі, шаруашылық аралық, ипотекалық, мемлекеттік, халықаралық несие болады. Ақша-несие жүйесі экономиканы реттеуде мемлекет қолдана алатын валюта-қаржы мекемелерінің кешені. Несие жүйесінің негізгі буындары: Орталық банк (Ұлттық банк ҚР), комерциялық банктер, арнайы несие-қаржы институттары. Ақша массасы-қолма-қол және қолма-қол емес төлем құралдарының жиынтығы. М0, М1, М2, М3 ақша агрегаттары бар. Елдегі экономикалық жағдайға қарай «арзан ақша» саясаты, «қымбат ақша» саясаты қолданылуы мүмкін.

Негізгі әдебиеттер: 10,6,11

следующая страница>